انواع آسانسور

• آسانسور کششی
• آسانسور هیدرولیکی

در آسانسور های هیدرولیکی کابین آسانسور به‌واسطه ایجاد و انتقال فشار روغن در جک‌های هیدرولیکی به حرکت درمی‌آید که این آسانسور ها هم دارای مزیت و هم دارای محدودیت‌هایی مانند (محدودیت ارتفاع – محدودیت سرعت – محدودیت ترافیک) هستند.

اما در آسانسور های کششی کابین آسانسور توسط سیم‌های فولادی بنام سیم‌بکسل و به‌واسطه نیروی چرخشی موتوربرقی که عموماً در بالای چاه آسانسور نصب‌شده است به حرکت درمی‌آید که در این آسانسور ها هیچ محدودیت ارتفاع – محدودیت سرعت – محدودیت ترافیک وجود ندارد.

این امر باعث شده است طراحان هر روز طرح‌های جدید با نگرش صرفه‌جویی در فضای و انرژی مصرفی، افزایش راندمان، ایمنی و سرعت و رضایت کاربران ارائه نمایند. که در این دست‌نوشته مهم‌ترین آن‌ها به رشته تحریر درآمده است.

چند نوع آسانسور داریم ؟
آسانسور دوقلو
آسانسور شاتل
آسانسور هوشمند
آسانسور چرخ دنده ای
آسانسور دوبل کابین
آسانسور چرخ فلکی
آسانسور دوبلکس
آسانسور آتش نشانی
مقایسه انواع آسانسور
هر آسانسور دارای یک چاه آسانسور است. دو دستگاه آسانسور به دو فضای چاه نیاز دارد. اگر دو کابین آسانسور از یک چاه مشترک همزمان استفاده کنند. به این آسانسور دوقلو یا Twin elevator گویند. به عبارتی در داخل چاه مشترک دو کابین و دو وزنه تعادل و در موتورخانه دو دستگاه موتوربرقی وجود دارند.

شبیه آسانسور دوبلکس دارای مدار فرمان مشترک بوده و همزمان هر دو کابین و یا به‌تنهایی یکی از کابین‌ها می‌توانند ارائه خدمات کنند. این‌طور نیست که حتماً %۵۱ بالای چاه مربوط به کابین بالا و %۵۱ پایین چاه مربوط به کابین پایین باشد. بلکه به‌صورت شناور حتی نسبت ۸۱ به ۲۱ درصد فضای چاه مشترک هم می‌تواند مورداستفاده اشتراکی دو کابین باشد.

کارهای ایمنی
کاهش فاصله دو کابین از حد تعریف‌شده باعث کاهش سرعت کابین و توقف در اولین طبقه می‌شود.
در صورت کاهش فاصله کابین بیش‌ازحد معین باعث قطع کنداکتور ایمنی و بسته شدن ترمزهای موتور، در غیر انجام مراحل فوق پارا شوت ها عمل نموده و کابین‌ها در جهات معکوس توقف نموده حتی در این وضعیت هم دارای فاصله امنی است.
آسانسور شاتل
شاتل به معنی ماسوره چرخ‌خیاطی که حرکت رفت و برگشتی دارد. یا ماشینی که فقط ابتدا و انتها توقف داشته و بین راه ایستگاهی ندارد. در ساختمان‌های معمولی تا ۲۱ طبقه متناسب با تعداد ساکنین طبقات، از یک تا چندین آسانسور معمولی به موازی هم استفاده می‌کنند که همه این آسانسور ها به همه طبقات خدمات می‌دهند.

در طراحی آسانسور برای آسمان‌خراش این‌گونه عمل می‌کنند که طبقات مشابه و یا هر (۱۵ الی۲۱)  طبقه به‌تناسب از کل طبقات آسمان خراش را به یک ناحیه تصور و تقسیم می‌کنند که به آن‌ها ناحیه یا گفته می‌شود.

برای مثال یک آسمان خراش ۶۱ طبقه را به ۳ ناحیه ۲۱ طبقه‌ای تقسیم می‌کنند و برای هر ناحیه مانند یک ساختمان معمولی طراحی می‌شود. سپس ارتباط بین هر ناحیه را با آسانسورهای شاتل به هم مرتبط می‌سازند.

بدین ترتیب مسافران در کل آسمان‌خراش با همکاری آسانسور های محلی و شاتل می‌توانند به هر طبقه موردنظر خود منتقل شوند.

مثال اول: اگر مسافری تمایل به رفتن از همکف به طبقه ۴۵ داشته باشد. از شاتل دوم (از طبقه همکف تا لابی آسمانی دوم) استفاده کرده و سپس از آسانسورهای محلی ناحیه دوم که ۵ طبقه بالاتر می‌رود استفاده خواهد کرد.
مثال دوم: برای رسیدن به طبقه ۵۸ از آسانسور شاتل سوم ) یعنی از همکف تا طبقه ۶۱ استفاده کرده و با استفاده از آسانسور های محلی ناحیه سوم دوطبقه پایین خواهد آمد؛ و یا از شاتل دوم به‌علاوه ۱۸ طبقه بالاتر از آسانسور های محلی در ناحیه سوم استفاده خواهد کرد.

خصوصیات آسانسور های شاتل
دارای سرعت‌بالا هستند.
در هر زون مستقل و یا در هر زون‌های غیر هم‌جوار در طبقات ابتدا و انتها توقف دارند و بین مسیر به‌هیچ‌وجه توقف ندارند.
صرفه‌جویی در زمان و انرژی
آسانسور هوشمند
اگر چندین آسانسور مستقل مجاور هم، از یک مدار فرمان مشترک به‌منظور صرفه‌جویی در زمان و انرژی کاهش استهلاک، افزایش بهره‌وری بهره‌برداری کنند و هوشمندانه برای جابجایی مسافر به‌طور گروهی ارائه خدمات کنند. این مجموعه را آسانسورهای هوشمند گویند.
فرضاً در یک ساختمان هشت دستگاه آسانسور مجاور هم در حال کار هستند. و مسافرین بارنگ‌های مختلف برای طبقات خاصی قصد حرکت‌دارند.

روش سنتی:

مسافرین به‌صورت پراکنده و شانسی جلوی درب آسانسورها منتظر هستند و با باز شدن اولین درب آسانسور، سایر مسافرین هم تمایل به ورود به کابین رادارند. عملاً یک جو هیجانی و زرنگ‌بازی برای پیش‌دستی در سوارشدن حاکم است. شاید تعدادی از مسافرین سالخورده و خانم، چندان شانس سوارشدن به‌موقع را نداشته باشند. چه‌بسا یک کابین ۱۳ نفر با دو نفر هم به حرکت وا‌داشته شود درنهایت به نظر می‌رسد هشت دستگاه آسانسور کفاف این مسافرین را ندارد.

معایب روش سنتی:

عملاً بهره‌وری بسیار پایین است؛ و عموماً کابین‌ها قبل از تکمیل ظرفیت استفاده می‌شوند.
مصرف انرژی در قبال جابجایی مسافرین خیلی بالا است.
زمان انتظار علیرغم تعداد کافی آسانسور ها زیاد و غیرقابل‌قبول است.
استفاده از آسانسور به شانس و زرنگی و قدرت بدنی بستگی دارد و گاهی اخلاقیات انسانی فراموش می‌شود.
با توجه به مخلوط سوارشدن مسافرین تعداد توقف‌های بین‌راهی بیشتر و وقت‌گیر است.
هزینه بهره‌برداری و نگهداری بالا است.
اما در آسانسورهای هوشمند:

مسافرین قبل از ورود به جلوی درب کابین‌ها با انتخاب شماره طبقه مقصد موردنظر در روی دستگاه گیت ورودی منتظر دریافت شماره آسانسور خاصی که برای او و هم مسیران او آماده است می‌شوند و در این صورت جلوی هر دستگاه آسانسور فقط مسافرین هم مقصد و یا نزدیک به هم منتظر می‌ایستند. و پس از سوارشدن توقف‌های ناخواسته بین‌راهی نبوده و یا خیلی کم خواهد بود.

مزایای آسانسورهای هوشمند
بهره‌وری بالا و همواره تعداد آسانسورها کافی به نظر می‌رسد.
با توجه به مدیریت هوشمندانه سیستم، مسافرین به‌صورت منظم در جلوی آسانسور از پیش تعیین‌شده در کمال آرامش و اطمینان می‌ایستند.
زمان انتظار و زمان سفر برای رسیدن به مقصد عموماً کم و رضایت‌بخش است.
توقف‌های ناخواسته بین‌راهی بسیار کم است.
استهلاک آسانسورها به علت استفاده بجا و به‌موقع کم است.
هزینه مصرف انرژی و هزینه نگهداری آسانسورها پایین است.
آسانسور چرخ‌دنده ای
آسانسور چرخ دنده ای که مشهور به است. مخصوص مکان‌های صنعتی و انبارها و ساختمان‌های بلندمرتبه جهت حمل بار و مصالح و کارکنان می‌باشد.

ستون (Mast)

در حقیقت همان سازه فلزی دستگاه هست و در سرتاسر مسیر حرکت نصب‌شده و به سازه جانبی متصل می‌گردد.

دنده (Rack)

یک دنده سرا سری است که روی ستون نصب می‌شود و جنس آن از فولاد مخصوص می‌باشد.

چرخ (Pinion)

این چرخ‌ها که روی کابین نصب می‌شوند و به‌وسیله موتور به حرکت درمی‌آید، در سراسر مسیر حرکت با دنده‌ها (Rack) درگیر هستند و با حرکت چرخ، کابین به حرکت درمی‌آید.

کابین (Car)

معمولاً کابین این آسانسورها یک اتاقک از جنس آلومینیوم اکسترود شده است و فریم آن فولادی است. موتورهای محرک، چرخ و تابلو فرمان در داخل یا روی کابین نصب می‌شود.

ترمز اضطراری (Progressive Safety Device)
این ترمز برای ایمنی است و هنگامی‌که سرعت آسانسور از حد تعریف‌شده‌ای بالاتر رود، عمل می‌کند و مانع از سقوط آسانسور می‌شود.

سوئیچ‌های حدی (Limit Switch)
این سوئیچ‌ها جهت ایمنی در بالاترین و پایین‌ترین حد مسیر حرکت نصب می‌شوند.

ضربه‌گیر (Buffer)
این ضربه‌گیرها در پایین آسانسور نصب می‌گردد و معمولاً از جنس فنر فولادی می‌باشد.

کابل متحرک (Traveling Cable)
کابل این آسانسورها برخلاف آسانسورهای معمولی که در آن‌ها سیگنال‌های بین تابلو فرمان و کابین را منتقل می‌کند، تنها جهت تغذیه برق سه فاز یا تک فاز موتورهای محرکه استفاده می‌شود.

ضامن یا خلاص کن
هنگامی‌که برق قطع می‌شود جهت پایین آوردن کابین با تحریک این ضامن کابین با سرعتی قابل‌کنترل توسط اپراتور به سمت پایین حرکت می‌کند.

سیستم آور لود
جهت جلوگیری از بهره‌برداری بیش از ظرفیت آسانسورها مورداستفاده قرار می‌گیرد.

شستی‌ها
معمولاً کنترل این نوع آسانسورها به‌صورت push-button می‌باشد؛ و حتی در صورت لزوم به‌صورت دوبلکس که در آسانسورهای معمولی موجود می‌باشد قابل‌استفاده است.

درب کابین
درب این کابین‌ها به اشکال گیوتینی و ریلی که به یک سمت باز می‌شود ساخته می‌شود.

تابلو فرمان
این تابلو که در آن رله‌ها، کنداکتور، ترمینال‌ها، درایو v.v.v.f موتور و وسایل برقی تعبیه می‌شوند از جنس استیل می‌باشد و در داخل یا روی کابین نصب می‌گردد.

موتور گیربکس
سیستم محرک این آسانسورها همان موتوراست که بسته به ظرفیت و طول مسیر تعداد آن‌ها می‌تواند دو و یا سه دستگاه باشد.

مزایای آسانسور چرخ دنده ای
به دلیل وجود موتور و تابلو فرمان در کابین آسانسور، در احداث موتورخانه و چاهک آسانسور صرفه‌جویی می‌شود.
سادگی در مونتاژ و دمونتاژ و حمل‌ونقل، همچنین قابل‌نصب به‌صورت دائم یا موقت می‌باشد.
به دلیل سادگی بیش‌ازحد آن، هزینه سرویس نگهداری دستگاه بسیار پایین است.
حتماً نباید مسیر حرکت عمودی باشد، مسیر حرکت می‌تواند به‌صورت منحنی یا شیب‌دار باشد.
در عمل هیچ محدودیتی ازلحاظ ارتفاع وجود ندارد.
هنگام قطع برق با استفاده از نیروی جاذبه زمین و با سرعتی کنترل‌شده به پایین منتقل می‌شود.
آسانسور دوبل کابین
در آسمان خراش ها برای انتقال بیشتر (دو برابر) مسافرین بین لابی زمینی و طبقات بالاتر و یا sky-lobby ها در یک چاه مشترک اسانسور از دو عدد کابین متصل‌به‌هم عمودی (گوشواره‌ای)، شبیه اتوبوس‌های دوتایی استفاده می‌کنند.

دو کابین متصل‌به‌هم این نوع آسانسورها اصولاً در جلوی دوطبقه زوج و فرد مجاور توقف می‌کنند. مسافرین برای سوارشدن و پیاده شدن می‌توانند به‌تناسب طبقه موردنظر یکی از کابین‌های زوج و یا فرد را انتخاب کنند.

برای سهولت سوار و پیاده شدن مسافرین در طبقه‌ای که با همکف هم‌تراز نیستند از پله برقی استفاده می‌شود.

اگر برخی طبقات زوج و فرد مجاور دارای ارتفاع متفاوتی باشند در آن صورت یکی از کابین‌ها موقع توقف جلوی درب طبقه خود نمی‌تواند هم‌تراز متوقف شود. برای حل این مشکل، مکانیسم جابجایی خودکار فاصله بین دو کابین متصل‌به‌هم با استفاده از اهرم‌های مکانیکی تا فاصله حداکثر هفت متر هم بکار می‌برند.

آسانسور دوبلکس
هر دستگاه آسانسور به‌طور مستقل دارای چاه و موتورخانه و کابین و تابلوی فرمان مستقلی می‌باشد. اگر دو دستگاه آسانسور مستقل در مجاورت همدیگر احداث و بهره‌برداری شود. هرکدام به‌تنهایی کار می‌کنند و هیچ ارتباط فنی با یکدیگر ندارند خراب شدن یا تعطیلی یکی از آسانسورها روی کارکرد دومی تاثیری ندارد.

اما اگر همین دو تا آسانسور مجاور هم با توجه به خصوصیات مستقل فنی آن‌ها دارای یک مدار فرمان مشترک باشند در آن صورت این جفت آسانسور را دوبلکس گویند. در این حالت یکی از آسانسورها را بنام اصلی و یا master و دومی را فرعی یا پیرو و یا slave نام‌گذاری می‌کنند.

آسانسورهای دوبلکس چند رفتار فنی خاصی را از خود نشان می‌دهند.

اولاً: در موقع احضار این جفت آسانسور، در یک شرایط مشابه، همیشه آسانسور اصلی یا همان master به ارائه خدمات پاسخ می‌دهد درحالی‌که آسانسور دوم یا همان فرعی یا slave همچنان بی‌حرکت آماده‌باش می‌ماند.
دوم: در صورت فعال و مشغول بودن آسانسور اصلی اگر تکمه احضار آسانسورها فشار داده شود این بار آسانسور فرعی به احضارها پاسخ می‌دهد.
سوم: در صورت خراب شدن یکی از آسانسورها، آسانسور دیگری به‌تنهایی مشغول انجام خدمات می‌باشد.(مشابه یک آسانسور معمولی)
چهارم: در آسانسور دوبلکس میانگین زمان انتظار مسافر کم می‌باشد به علت حذف پاسخ احضارهای ناخواسته تکراری

پنجم: با توجه به حذف پاسخ به احضارهای تکراری و نامناسب و مدیریت هوشمندانه مدار فرمان مشترک، انرژی مصرفی کاهش می‌یابد.

آسانسورهای چرخ فلکی
بدون توقف
بدون تکمه
بدون درب
نوعی شبیه چرخ فلک بوده که در یک محور عمودی ساختمان در یک حلقه بسته، بی‌وقفه به سمت بالا یا پایین حرکت می‌کنند. مسافران وارد کابین‌های در حال حرکت و در جهت دلخواه می‌شوند و سپس وقتی آسانسور به طبقه دلخواهشان رسید بیرون می‌روند. هیچ توقفی بین طبقات وجود ندارد و مسافران باید هوشیار باشند و درست زمان‌بندی کنند.

کابین این آسانسور فاقد درب است و در طبقات هم دری به‌عنوان درب طبقه وجود ندارد، کابین این آسانسورها به‌طورمعمول برای دو نفر طراحی‌شده و با توجه به حرکت دائم این آسانسور، مسافری که قصد سوارشدن به این آسانسور را دارد، باید با استفاده از دستگیره‌های تعبیه‌شده در دو طرف دیوارهای کابین در موقعیت مناسب خود را به داخل کابین آسانسور کشیده و در زمان خروج هم به همین شیوه باید از کابین بیرون بیاید.

دیاگرام فنی آسانسور چرخ فلکی
موتورخانه آسانسورهای پترنوستر
البته بعدها پارکینگ‌های طبقاتی خودروها با اندکی تفاوت از همین روش استفاده کرده و در حال حاضر توسعه‌یافته و مورد بهره‌برداری هستند.

آسانسور آتش‌نشانی
آسانسور مخصوص آتش‌نشانی برای روز مبادا به‌صورت مستقل و خارج از سرویس عمومی وجود ندارد. بلکه حداقل یکی از گروه آسانسورهای موجود در ساختمان‌های بالای ۲۸ متر ارتفاع که کار عادی انتقال مسافرین را به عهده دارد. می‌تواند با اضافه شدن برخی تجهیزات فنی با تغییر حالت یک کلید بنام کلید fire وضعیت آتش‌نشانی (کمک به آتش‌نشان‌ها) را به خود بگیرد این تغییر حالت حتی به‌صورت خودکار با تحریک سیستم اعلام حریق هم ممکن است.

همه تابلو فرمان‌های موجود امکان فنی تبدیل وضعیت آتش‌نشانی را دارند ولی عموماً استفاده نمی‌شود.

در زمان آتش‌سوزی نباید از آسانسور استفاده کرد چون:

امکان استفاده معلول –پیر- مریض از طریق آسانسور میسر شود.
امکان استفاده برای آتش‌نشانان موجود باشد.
امکان استفاده برای نیروهای امداد و پزشکی موجود باشد.
در آتش‌سوزی خطر اتصال برق و قطع برق و حبس شدن مسافرین وجود دارد.
در آتش‌سوزی خطر خفگی ناشی از دود آتش در داخل کابین وجود دارد.
نحوه عملیات در آسانسور برای وضعیت آتش نشانی
اول –در صورت وقوع آتش‌سوزی، کابین آسانسور در هر طبقه از ساختمان توقف داشت سریعاً به طبقه همکف برگشته و با درب باز، آماده استقبال از آتش‌نشان‌ها می‌ماند. حتی در حالت کار عادی پس از انتقال مسافرین به مقصد به طبقه همکف برمی‌گردد. سپس آسانسور به‌هیچ‌وجه فرمان حرکت نمی‌گیرد.

دوم- مامورین آتش‌نشانی دوره‌دیده پس از ورود به ساختمان کلید مخصوص آتش‌نشانی که روی دیوار یا جای خاصی گذاشته‌شده است را برداشته و در داخل کابین در محل سویچ fire فروبرده در حالت روشن قرار می‌دهد. در این حالت کابین آسانسور از داخل کابین فرمان حرکت گرفته و آتش‌نشانان به یک طبقه زیر طبقه آتش‌گرفته منتقل می‌شوند (برای تشکیل پایگاه نجات).

سوم-کلید را در حالت سوم hold یا پارک آسانسور برای توقف موقت، به‌دوراز استفاده مردم قرار می‌دهد. تا آتش‌نشان فقط از آسانسور استفاده و مدیریت کنند.

چهارم – پس از خاموش کردن آتش، مامورین آتش‌نشانی مجدداً کلید fire را در حالت روشن گذاشته و با تجهیزات خود به طبقه همکف برگشته کلید fire را به حالت غیرفعال قرار داده آنگاه آسانسور وضعیت عادی به خود گرفته آماده ارائه خدمات به مسافرین می‌شود.

آسانسور و دود
معمولاً ما عادت کرده‌ایم کنار آسانسورها راه‌پله را ببینیم. دو راه خروج که راه‌پله، مطمئن ولی آسانسور به عللی ازجمله قطع برق و یا خرابی گاهی راه نامطمئن می‌باشد. حتی درزمان آتش‌سوزی چاه آسانسور شبیه داکت دودکش عمل نموده و دود به طبقات و داخل کابین سرایت می‌کند.

بدترین طراحی معماری برای این دو راه خروجی کنار هم، زمانی است که فضای راه‌پله از فضای چاه آسانسور توسط فضای سوم حائل دود یا درب دود بند از هم ایزوله نباشد.

در هر سه شکل بالا اگر دریکی از طبقات آتش‌سوزی رخ دهد دود حاصله هم در راه‌پله و هم در چاه آسانسور سرایت کرده و عملاً راه نجات و یا راه خروج ایمن با دود بسته می‌شود.

به‌منظور پیشگیری و اطلاع‌رسانی به‌موقع آتش‌سوزی از سیستم اعلام حریق و کشف دود استفاده می‌کنند.

دتکتور دود در فضای راه‌پله و حداکثر به فاصله ۱/ ۵ متر تا درب آسانسور نصب می‌شود.

انواع آسانسور کششی
آسانسورهای دو سرعته
زمانی که تابلو فرمان به الکتروموتور فرمان حرکت را می‌دهد برق به سیم‌پیچ ۱۴۰۰ دور به‌طور دفعتی القاء می‌گردد پس بنابراین موتور آسانسور با ۱۴۰۰ دور بر دقیقه شروع به حرکت می‌نماید این حرکت ناگهانی در درون کابین ایجاد شوک می‌نماید.

از طرفی در زمان حرکت کابین موتور باید بتواند کابین و افراد درون کابین که در لحظه حرکت اولیه فشار زیادی را به موتور وارد می‌کند به حرکت دربیاورد که این فشار اولیه آمپراژ زیادی از برق شهر را مصرف می‌کند و نتیجتاً هزینه مصرفی برق به‌طور چشم‌گیری افزایش می‌یابد.

پس‌ازاینکه موتور با ۱۴۰۰ دور بر دقیقه شروع به حرکت کرد اگر قرار باشد با همین سرعت در سر طبقه توقف نماید مطمئناً بالاتر و یا پایین‌تر از سر ایستگاه متوقف می‌گردد و همین‌طور چنانچه قرار باشد کابین با همین سرعت متوقف شود افرادی که در درون کابین هستند شوک شدیدی را متحمل می‌گردند مانند این است که در درون اتومبیلی که ۸۰ کیلومتر در ساعت در حال حرکت می‌باشد سرعت به ناگهان کم شود.

پس بنابراین ابتدا سرعت کابین باید کم شود و سپس متوقف گردد که در اینجا سیم‌پیچ دوم ۸۰ سانتی‌متر مانده به سر طبقه فعال می‌شود و در همان لحظه برق سیم‌پیچ ۱۴۰۰ دور قطع می‌گردد. در اینجا سرعت کابین از ۱ متر بر ثانیه به ۳/۰ متر بر ثانیه تقلیل می‌یابد حال که سرعت کم شد کابین آماده Stop بر سر طبقه می‌باشد ولی این تغییر سرعت از ۱ متر بر ثانیه به ۳/۰ متر بر ثانیه ایجاد یک شوک دیگر بر روی کابین می‌نماید.

همین‌طور مصرف برق در این لحظه با توجه به آمپراژ مصرفی دوباره افزایش می‌یابد در مرحله بعدی که کابین به سر ایستگاه برسد برق سیم‌پیچ ۳۰۰ دور قطع‌شده ترمز مگنتی، موتور را متوقف می‌نماید یعنی کابین از سرعت ۳/۰ متر بر ثانیه به صفر می‌رسد که این امر باعث یک شوک دیگر به کابین می‌گردد.

آسانسورهای سرعت متغیر (VVVF) (3VF):
الکتروموتور این نوع آسانسورها دارای فقط یک سیم‌پیچ ۱۴۰۰ دور بر دقیقه هست و سیستم حرکت در زمان Start و یا Stop به‌صورت تدریجی است یعنی اینکه در زمان Start یک عدد درایو سرعت حرکت موتور را از یک دور بر دقیقه تا ۱۴۰۰ دور بر دقیقه به‌صورت یک منحنی باز به حرکت درمی‌آورد و پس بنابراین در زمان حرکت کابین هیچ‌گونه شوک و حرکت ناگهانی به کابین وارد نمی‌شود.

همچنین آمپراژ مصرفی برق به حداقل می‌رسد در ادامه در زمان Stop حرکت کابین سرعت چرخش الکتروموتور از ۱۴۰۰ دور بر دقیقه تا صفر دور بر دقیقه به‌صورت یک منحنی باز تقلیل یافته و کابین متوقف می‌شود پس در این حالت همانند زمان Start هیچ‌گونه حرکت ناگهانی و یا شوکی به کابین وارد نمی‌گردد لازم به ذکر است برق مصرفی در این نوع آسانسورها نسبت به آسانسورهای ۲ سرعته ۴۰ الی ۵۰% کم‌تر می‌باشد.

آسانسورهای دو سرعته الکتروموتور و تابلوی فرمانی که در این نوع آسانسورها استفاده می‌شود دارای ۲ سری سیم‌پیچ می‌باشد وقتی‌که به سیم‌پیچ شماره یک برق القاء می‌شود موتور را با ۱۴۰۰ دور بر دقیقه به چرخش درمی‌آورد و چنانچه برق به سیم‌پیچ شماره ۲ القاء شود موتور را با ۳۰۰ دور بر دقیقه به چرخش درمی‌آورد.

آسانسور بدون موتورخانه
گرچه این نوع آسانسورها به‌اندازه کافی در حال نصب و استفاده می‌باشند که از حالت ویژه بودن خارج‌شده‌اند. ولی حذف موتورخانه و انتقال موتوربرقی و تابلوی فرمان به داخل چاه آسانسور خود
امتیاز ویژه‌ای محسوب می‌شود.

موتورهای برقی استفاده‌شده در این‌گونه آسانسورها از نوع مغناطیس دائم که دور آن‌ها توسط درایوهای الکترونیکی کنترل می‌شوند عموماً از حالت دوبه‌یک استفاده می‌شود.

آسانسور و زلزله
واگن قطارها روی یک جفت ریل آهنی به‌طور افقی حرکت می‌کند. آسانسور شبیه واگن قطار ولی عمودی بین دو ریل آهنی حرکت می‌کند. در موقع وقوع زلزله همان‌طور که قطار و خودرو باید سریع توقف و در کناری بایستد. آسانسور هم اصولاً یا به‌طور دستی و یا به‌طور خودکار در صورت احساس زلزله در اولین طبقه مسیر حرکت ایستاده و درب‌ها بازشده و مسافرین تخلیه شوند. چون در زلزله مجموعه خطرات زیر قابل‌تصور است.

تخریب کفشک و کنده شدن قاب وزنه تعادل
• بادبندهای ضربدری در سازه‌های آسانسور
• کاهش فاصله نصب براکت ها
• تقویت کفشک‌ها
• جلوگیری از نوسان سیم‌بکسل‌ها در بلندمرتبه‌ها
• استفاده از سیستم سیسمیک

سیستم سیسمیک
سیستم ایمنی آسانسور و درب‌های اتوماتیک دارای حسگر زلزله، موج اولیه زلزله (P) را تشخیص داده و فرمان فعال شدن را به واحد عمل‌کننده ارسال و سپس موجب می‌گردد آسانسور در مسیر حرکت به سمت پایین و یا به سمت بالا در نزدیک‌ترین طبقه توقف نموده و ضمن بازنمودن درب‌های کابین اعلام خروج اضطراری می‌نماید. همچنین در سیستم درب‌های اتوماتیک به همین صورت ضمن باز نگه‌داشتن درب‌ها، فرمان خروج اضطراری به‌صورت گفتاری اعلام می‌نماید.

دکمه زلزله
در موقع احساس زلزله اصولاً آسانسور از حرکت ایستاده تا میزان آسیب‌های ناشی از نیروهای دینامیکی و ارتعاشات به حداقل برسد. در صورت نصب کلید زلزله در کنار سایر تکمه‌های داخل کابین و ارتباط آن با تابلوی فرمان، در صورت احساس زلزله با فشار کلید زلزله، آسانسور در حال حرکت به‌سرعت در اولین طبقه مجاور مسیر حرکت متوقف و درب‌ها باز و مسافرین از کابین خارج می‌شوند.

ضمناً با نصب سنسورهای حساس به ارتعاشات زلزله در موتورخانه این عمل به‌صورت خودکار صورت گرفته و کابین آسانسور در حال حرکت در اولین طبقه مجاور توقف نموده و درب‌ها بازشده و مسافرین از کابین خارج می‌شوند.

ژاپن به‌منظور کمک به افرادی که حین زلزله در آسانسور به دام می‌افتند، قصد دارد سرویس بهداشتی به‌صورت باک متصل به دیواره بیرونی کابین که داخل آن با مواد سلولزی جاذب رطوبت پرشده در آسانسور نصب‌کرده و آب آشامیدنی اضطراری برای آن‌ها ارائه کند. این تصمیم پس از زلزله ۷٫۸ ریشتری اخیر که به خاطر آن ده‌ها تن به مدت چند ساعت در آسانسور گرفتارشده بودند، گرفته شد. البته بیشتر آسانسورها در نزدیک‌ترین طبقه متوقف‌شده و درهای آن بازشده بود ولی چندین آسانسور بین طبقات گیر افتاده بود.

آسانسور و ارت
استفاده از ارت مستقل برای آسانسور نیازی نیست هزینه اضافی است. بلکه استفاده از ارت مناسب تاسیسات برقی موجود ساختمان کفایت می‌کند به شرطی که سیم مناسب مستقل (ترجیحاً نمره) ۱۶ و یا حداقل هم‌اندازه با فاز تابلوی برق آسانسور (مثلاً نمره ۶ و یا نمره)۱۱ به‌طور مستقل و از داخل چاه آسانسور از شینه ارت به تابلوی فرمان موتورخانه کشیده شود. و سپس همبندی‌های اضافی صورت بگیرد.

بعضی نصابان آسانسور سیم ارت را به سازه فلزی چاه آسانسور در هم کف وصل و سپس در موتورخانه آسانسور مجدداً از سازه فلزی باسیم کوتاه به ارت تابلوی فرمان وصل می‌کنند که کار غیر فنی
است چون استفاده از بدنه تجهیزات و ساختمان به‌عنوان سیم هادی سامانه زمین مجاز نیست؛ و بعضی از بازرسین استاندارد آسانسور با این موضوع هیچ مشکلی ندارند. چون در چک‌لیست بازرسی بعضی از شرکت‌ها دیده نشده است.

البته استفاده از کابل ۵ رشته حاوی سیم ارت پیشنهاد می‌شود که اجرای ارت را تضمین می‌کند.

• ۵ در ۶
• ۵ در ۱۰
• ۵ در ۱۶

همبندی اضافی در آسانسور بدین شرح است. پس از اتصال سیم مناسب حفاظتی ارت، به شینه ارت تابلوی فرمان آسانسور سه نوع هم‌بندی اضافی اجرا می‌شود.

اتصال شینه ارت تابلوی فرمان به بدنه تابلوی برق (نمره ۶ یا ۱۱ ) سطح مقطع میلی‌متر مربع
اتصال شینه ارت تابلوی فرمان به بدنه موتور هم‌اندازه با فاز برق موتور (نمره ۶ یا ۱۱)
اتصال شینه ارت تابلوی فرمان به بدنه کابین متحرک آسانسور با یک سیم از تراول کابل نمره ۱
البته در آسانسورهای باقدرت بالا و چاه با ارتفاع بالا سطح مقطع سیم‌ها بزرگ‌تر و قابل‌محاسبه است.

یک‌رشته سیم به رنگ سبز و زردرنگ با سطح مقطع ۱ میلی‌متر مربع مخصوص سیم ارت کابین معلق و متحرک است.

روشنایی چاه آسانسور که شامل چاهک هم می‌باشد با تعدادی چراغ تونلی با لامپ التهابی ۱۱۱ وات در یک مسیر عمودی در یک دیواره چاه که مجاور درب طبقات و وزنه تعادل نیست به شرح زیر نصب و
با کلیدی در موتورخانه (آخرین ورژن مبحث) ۱۵ قابل روشن و خاموش شدن است.

یک عدد چراغ تونلی در ارتفاع ۱/۵ متر بالاتر از کف چاهک و یک عدد دیگر در ارتفاع ۱/۵ متر پایین‌تر از سقف چاه نصب و بین این دو چراغ را با تعدادی از همان چراغ‌ها به فاصله حداکثر ۷ متر (تقریباً هر دوطبقه) با چیدمان عمودی اجرا می‌کنند. و همه این چراغ‌ها باهم قابل روشن و خاموش شدن هستند.

اما توصیه می‌شود در هر طبقه ۳/۵ متری یک عدد چراغ نصب شود.

چراغ‌های چاه آسانسور از طریق کلید نصب‌شده در موتورخانه روشن می‌شوند.

مدار تغذیه سیستم روشنایی موتورخانه و چاه باید طوری در نظر گرفته شود که در صورت قطع مدار تغذیه آسانسور به‌منظور تعمیرات احتمالی، همچنان مدار برق روشنایی پایدار بماند.
روشنایی موتورخانه ۲۱۱ لوکس می‌باشد و وجود حداقل یک پریز در آن الزامی است. حداقل روشنایی داخلی کابین و دکمه‌های کنترلی آن به‌طور دائم ۵۱ لوکس می‌باشد و روشنایی پیشنهادی داخل کابین ۱۵۱ لوکس می‌باشد. فیوز تغذیه روشنایی B 11 آمپر نوع می‌باشد.

روشن بودن داخل کابین به‌طور دائم در حین حرکت و در باز الزامی است. داخل کابین سه نوع روشنایی الزامی است:

روشنایی دائمی داخل کابین با حداقل چراغ و از نوع کم‌مصرف یا ال ای دی که شبانه‌روزی روشن و از برق شهری استفاده می‌کنند. حداقل ۵۱ لوکس
روشنایی تایمر دار که توسط سویچ روی درب تحریک و بعد از باز شدن درب کابین کلیه چراغ‌های داخل آن با برق شهر روشن می‌شوند. ولی بعد از خروج از کابین و بسته شدن درب بعد از زمان
کوتاهی خودکار خاموش می‌شوند. ۱۵۱ لوکس
روشنایی ایمنی که در نبود برق شهری، یک عدد چراغ ۱۲ ولتی (ترجیحاً ال ای دی) با استفاده از باتری قابل شارژ موجود در داخل تابلوی فرمان برای داشتن حداقل روشنایی به مدت حدود دو ساعت روشن می‌شود و به‌محض وصل برق دوباره خاموش می‌شود.
البته اخیراً در بعضی از آسانسور ویژه کف کابین آسانسور را با شیشه مخصوص نشکن و مقاوم و ایمن و حفاظ‌دار می‌سازند که در زیر آن تصاویر متحرک قابل‌مشاهده که عموماً وحشتناک است پخش
می‌کنند؛ مانند فیلم نمایشی شکستن شیشه کف کابین و با صدای فروریختن آن.

منبع:

www.bahmansanat.ir